Estimated reading time: 5 minuten
We werden benaderd door een grote gemeente in Nederland met een leningenportefeuille van ca. EUR 400 mln. Gemeenten hebben een doorlopende budgetcyclus waarbij steeds 4 jaar vooruit wordt gekeken. Daarbij willen zij graag een realistische projectie van de toekomstige financieringskosten krijgen. Omdat leningen over het algemeen aan het eind van de looptijd worden geherfinancierd, en rentes op dat moment hoger kunnen uitvallen, is er een financieel risico. Het is daarom belangrijk om een goede schatting te kunnen maken van de kans en impact van het renterisico van de leningenportefeuille.
Daarbij moet worden opgemerkt dat het niet altijd makkelijk voor een publieke instelling is om budgetten in evenwicht te houden, kosten laag te houden en tegelijkertijd programma’s met sociale impact te financieren. En hoewel buffers de kans op bezuinigingen in een negatief scenario verkleinen, worden buffers in goede perioden vaak gezien als ‘inactief geld’. Daarom moet een juist evenwicht worden verkregen. Dat is een extra reden om een realistische inschatting te maken van de kans en impact in een negatief scenario.
Wat is een geschikte methode om het renterisico te bepalen?
Hoewel er verschillende modellen beschikbaar zijn, is het zinvol om gebruik te maken van ervaring uit de financiële sector. Zo zijn verzekeraars van nature afhankelijk van een gebalanceerde inschatting van de risico’s. Deze sector leunt op EU-brede Solvency II regelgeving die concrete richtlijnen verschaft voor risicoberekeningen. Voor deze opdracht hebben we daarom de Solvency II standaard formula voor renterisico toegepast zoals die ook door de verzekeringssector wordt gebruikt.
Risicoprofiel
De rente bestaat uit twee onderliggende risicofactoren: 1) de ‘risicovrije’ basisrente en 2) een kredietopslag die afhankelijk is van de rating van de organisatie. Beide factoren dragen een risico. De schokken in een negatief scenario kunnen worden verkregen door de Solvency II methodologie toe te passen. Deze schokken maken het mogelijk om het veranderingen ten opzichte van het huidige renteniveau te bepalen bij een gegeven zekerheidsniveau of kans. Hiermee kunnen we zowel het negatieve, basis en positieve scenario berekenen voor de komende 4 jaar. Voor een van de leningen verkregen we de volgende inschatting:
Risico per lening
Met behulp van de drie scenario’s zijn we vervolgens in staat om te berekenen wat het ons (extra) zou gaan kosten om de leningen aan het einde van de looptijd opnieuw te financieren tegen de in dat scenario geldende rente. Zo zien we bijvoorbeeld voor lening 2 hieronder, dat de extra rente die, in een negatief scenario (VaR 90: met 90% zekerheid) bij herfinanciering per eind 2025 betaald zou moeten worden, wordt berekend op 91,5k Euro.
Totaalrisico op de leningenportefeuille
Misschien niet al te schokkend als je één lening bekijkt. Maar, als we alle te herfinancieren leningen t/m 2025 bekijken, krijgen we een ander beeld. In dat geval zijn de totale extra kosten in een negatief scenario 876k Euro.
Wat is het beste zekerheidsniveau voor een negatief scenario?
De totale impact kan flink verschillen afhankelijk van het gekozen zekerheidsinterval: bijvoorbeeld 80%, 90%, 95% of 99% VaR. Een 80% VaR betekent de kosten in 20% van de jaren hoger zullen uitvallen dan het bedrag wat we hebben berekend. Bij een zekerheidsniveau van 99% is er een 1% kans dat de kosten hoger uitvallen.
Het zekerheidsniveau wat we kiezen hangt sterk af van de risicobereidheid van de organisatie. Indien zich een scenario voordoet wat slechter is dan het geselecteerde zekerheidsniveau zal de getroffen voorziening onvoldoende zijn. Dit kan dan leiden tot kostenbesparingen op, of het moeten stoppen van, andere activiteiten.
Per saldo zijn het dus twee kanten van dezelfde medaille. Een laag zekerheidsniveau gaat gepaard met een grotere kans op overschrijdingen in een negatief scenario. Een hoog zekerheidsniveau daarentegen gaat gepaard met een kleinere kans op overschrijdingen of bezuinigingen.
Voordelen van een reproduceerbaar proces
Na implementatie van de methodologie krijgen we een beheersbaar en reproduceerbaar proces. Dit helpt ons om een betrouwbare inschatting van toekomstige financieringskosten op de leningenportefeuille en het renterisico daarop te verkrijgen.
Om te illustreren hoe de methode werkt hebben we de renterisico tool gecreëerd die helpt om beter te begrijpen wat er wordt berekend:
We leveren verschillende renterisico rapportages aan onze klanten. Deze kunnen het renterisico bevatten van de leningenportefeuille van lange en korte looptijden en ook van pensioenvoorzieningen. In bovenstaande voorbeeld hebben we het dit voor gemeenten ingericht, maar hetzelfde proces kan natuurlijk worden toegepast op ieder ander type organisatie.
Data analyse en automatisering helpen om tot een juist en tijdig inzicht te komen van de kans en de impact. Dit geeft meer controle en maakt het een stuk eenvoudiger om met alle betrokkenen te communiceren over negatieve scenario’s.
Als u meer informatie wilt ontvangen over onze risicorapportages, voel u vrij omcontactmet ons op te nemen. We vertellen u graag meer over onze financiële risicoanalyses op renterisico, projectrisicoen grondexploitatierisico.